Gottman yıllar süren araştırmalarından yola çıkarak ilişkilerde çıkmaza yol açan dört temel davranış örüntüsünden bahseder. Mahşerin dört atlısı bu dört yıkıcı etkileşim şeklini ifade etmek için kullanılan metafordur.
- Eleştiri
- Savunma
- Duvar Örme
- Aşağılama
Eleştiri: Kişinin şikayetini negatif kişilik özelliğiyle ilişkilendirerek doğrudan partnerinin karakterine ve kişilik özelliklerine eleştiride bulunmasıdır.
“Neden daha düşünceli değilsin?”
“Beni her zaman yalnız bırakıyorsun.”
Savunma: Savunma genelde eleştiriden korunma şeklinde karşımıza çıkar. Partnerin dile getirdiği rahatsızlığa karşı savunmaya geçerek sorumluluktan kaçma, onun endişelerini önemsizleştirme, bahsedilen konuyu karşı tarafa döndürme davranışlarıdır.
“Neden aynı şeyleri söyleyip duruyorsun?”
“Bunu yapmamı istemiyorsun ama sen de benim istemediğim şeyleri yapıyorsun.”
Aşağılama: Bilinçli olarak karşı tarafın canını acıtmaya yönelik aşağılayıcı sözler söyleme, isim takma, dalga geçme, yerme davranışları gibi zorbalık içeren davranışlardır.
“Küçük bir çocuk bile senden daha iyi anlar.”
Duvar Örme: Tepkisiz kalmak, iletişim yollarını tamamen kapatarak karşıdaki kişiyle sorunları çözmeye direnme davranışıdır. Bir soruna yönelik tepkisizlik ilişkideki bağları zedeler.
Çiftler arasındaki anlaşmazlığı yönetmede önemli bir nokta mahşerin dört atlısını panzehirleriyle değiştirmektir. Eleştiriyi yenmek için suçlayıcı “sen” ifadeleri yerine duyguları “ben” diliyle ifade etmek önemlidir, bunun için kişinin konuyu olabildiğince gerçeğe dayalı ve suçlama yapmadan anlatarak ne hissettiğini ve neye ihtiyacı olduğunu ifade edebilmesi gerekir. Savunmanın panzehiri sorumluluğu kabul etmek ve karşımızdakinin bakış açısına saygı duymaktır. Aşağılamanın panzehiri saygı ve takdir etmeyi ön plana çıkararak ilgi ve beğeniyi paylaşmak, duvar örmenin panzehiri ise sakin kalabilmek, sorun hakkında konuşabilmek veya zamana ihtiyaç olduğunda ifade edebilmektir.
Kaynaklar:
Gottman Çift Terapisi 1. Düzey Eğitimi
https://www.gottman.com/blog/the-four-horsemen-the-antidotes/
Hazırlayan: Psikolog Selin Vitel
