DEHB TEDAVİSİNDE ÇOKLU YAKLAŞIM: NEUROFEEDBACK
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB); gelişimsel düzeye uygun olmayan dikkatsizlik, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik ile karakterize olmuş nörogelişimsel bir bozukluktur (DSM-5, 2013). Okul çağındaki çocuklarda %5 oranında görülebilen DEHB; problem çözme ve görev planlama gibi yürütücü işlevlerde bozulmalara yol açabildiği için okul, iş ve sosyal hayat gibi çeşitli alanlarda kişinin zorluklar yaşamasına neden olabilir.
DEHB tedavisinde genellikle farmakolojik tedaviye başvurulmaktadır. Çeşitli araştırma bulguları uyarıcı ilaçların DEHB’nin yarattığı davranışsal problemleri büyük ölçüde iyileştirdiğini ve semptomları azalttığını göstermiştir. Ancak farmakolojik tedavinin istenmeyen yan etkilerinin olması kişileri farmokolojik olmayan etkili tedavi yöntemlerini de aramaya itmiştir.
Neurofeedback, farmokolojik olmayan tedavi yöntemleri arasında etkililiği bakımından umut verici gözükmektedir. Pakdaman ve diğerleri (2018) tarafından yapılan çalışmada, Neurofeedback terapisi ile DEHB tedavisinde genellikle tercih edilen uyarıcı ilacın birlikte kullanımının tedavideki etkisi incelenmiştir. Yaşları 5 ile 10 arasında değişiklik gösteren 14 kişinin katıldığı çalışmada bir grup sadece 40 seans süren neurofeedback terapisi alırken diğer grup terapinin yanında ilaç da kullanmıştır. Neurofeedback terapi; dikkati geliştirmek için frontal bölgede beta, dürtüselliği düzenlemek için de sensori motor ritim (SMR) eğitimini kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Uygulanan prosedürlerin ardından alınan ölçümlere göre neurofeedback terapisini İlaç ile birlikte alan katılımcıların ilaç almadan sadece neurofeedback terapisi alanlara göre dürtüselliklerindeki azalmanın daha fazla olduğu ve hedef uyaranlara daha hızlı tepki verdikleri gözlenmiştir. İlaç ile birlikte neurofeedback eğitimi alan katılımcıların frontal bölgedeki plan yapma ve organizyon gibi yürütücü işlevleri düzenleyen bölgenin aktivitesinde ilacı almayan gruba göre anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür.
Elde edilen sonuçlara göre, neurofeedback terapisinin farmakolojik bir tedavi olmaksızın tek başına uygulandığı durumda kişilerin dikkat ve dürtüsellik ölçümlerinde kayda değer olumlu bir değişiklik yarattığı görülse de ilaçla birlikte uygulandığında iyileştiriciliği çok daha yüksek olmuştur. Uyku ve iştah problemleri gibi çeşitli yan etkileri ortaya çıkarabilen ilacın tedavide kullanılmasının zorunlu olduğu durumlarda neurofeedback terapisi ile birlikte tercih edilmesi, ilacın alınması gereken dozu optimal düzeye indirerek olası yan etkiler karşısında koruyucu olabilir. Şu an için tedavi etkililiği bakımından çoklu tedavi yaklaşımı avantajlı gözükse de araştırmanın kısıtlılıklarını telafi edecek diğer çalışmalara da gereksinim olduğunu unutmamak gerekir.
KAYNAKÇA
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.).
Pakdaman, F., Irani, F., Tajikzadeh, F., & Jabalkandi, S. A. (2018). The efficacy of in ADHD children under neurofeedback training. Neurological Sciences, 39(12), 2071-2078.
