BEN UYURKEN BEDENİMDE NELER OLUYOR?

BEN UYURKEN BEDENİMDE NELER OLUYOR?

 

Vücudun kendini yenilemesi ve sağlıklı bir şekilde işlevlerini sürdürebilmesi için gerekli olan  uyku; beyindeki elektriksel aktivasyona, göz ve kas hareketlerindeki değişime bağlı olarak belirlenmiş farklı aşamalardan oluşmaktadır. Buna göre uykunun aşamaları uyku sırasında döngüsel şekilde tekrar etmek üzere iki sınıfa ayrılır: REM (Rapid eye movement=Hızlı göz hareketleri)  ve REM olmayan, diğer adıyla Non-REM. Uyku sırasında bu aşamalar döngüsel şekilde tekrar eder. Yetişkin bir kişinin bir gece uykusu yaklaşık olarak 4 ya da 5 döngüden oluşur.

 

Rem olmayan uyku  (NON-REM) uykunun ilk 3 evresini kapsamaktadır.

Evre 1 :

• Uyanıklıktan uykuya geçiş evresidir. Kaslarda gevşeme, kalp atış hızında ve göz hareketlerinde yavaşlama meydana gelir.
• Alfa dalgalarının baskın olduğu bu evrede uyku ilerledikçe artan teta dalgaları gözlenir. Birkaç dakika sonra ikinci evreye geçilir.

Evre 2 :

• Uykunun tamamının yaklaşık %50’sini oluşturur.
• Teta dalgaları bu evrede baskın dalgalardır. Ayrıca EEG’deki uyku iğcikleri ve K kompleksleri adı verilen dalgalanmalar bu evre ile karakterizedir.
• Vücut bu evrede giderek yavaşlar ve derin uykuya geçmeye hazırlanır.
• Yaklaşık 10-20 dakika sürmektedir.

Evre 3 :

• Yüksek genlikli yavaş dalga olan delta bu evrede baskın olduğu için yavaş dalga ya da derin uyku evresi de denir.
• Vücudu uyanık halde tutan ve tehlikelere hazırlayan sempatik sinir sisteminin aktivasyonu düşerken; bedeni sakinleştiren parasempatik sinir sisteminin aktivitesi artar.
• Uyanıklığa göre metabolik aktivite, vücut ısısı, solunum ve kalp atış hızı düşer.
• İskelet kaslarında gevşeme meydana gelse de hala hareket edilebilir.
• Duyusal eşik yükseldiği için bu evrede birini uyandırmak oldukça zordur.
• Büyüme hormonları da bu evrede salınmaktadır.
• Yaş ilerledikçe bu evrede geçirilen süre kısalmaktadır. Ayrıca yaşlandıkça uykunun toplam süresi azalmakta ve sık sık uyanmalar nedeniyle uyku kesintiye uğrayabilmektedir.

 

REM Uykusu

• Bu evrede uyanıklığa benzer beta ve alfa beyin dalgaları ortaya çıksa da kol ve bacaklardaki kaslar tamamen gevşemiş olduğu için vücut geçici bir felçlik yaşar. Uyanıkmış gibi beyin dalgalarının olmasına rağmen vücudun tepkisiz halde kalması paradoksal bir durum olarak tanımlanır. Bu nedenle bu evreye paradoksal evre de denir. Sadece diyafram kası ve göz küresini saran kaslar kasılmaya devam eder. Bu nedenle ismini de burdan aldığı hızlı göz hareketleri meydana gelir.
• REM uykusu sırasında görülen rüyalar oldukça canlı; görsel imgeler, sesler ve kokuların eşlik ettiği kişiyi gerçekten oradaymış gibi hissettiren tarzdadır.Rüyaları gerçek gibi yaşadığımız düşünüldüğünde bu evrede kasların tamamen gevşemiş olması büyük avantajdır. Aksi durumda rüyada gördüklerimizi fiziksel olarak da yapmaya kalkışabilir ve kendimize ya da çevremizdekilere zarar verebilirdik.

Uyku boyunca REM uykusunun da süresi artar. İlk REM evresi 5-10 dakika civarıyken uyanmadan önceki döngüdeki REM uykusu 45-60 dakikaya ulaşmaktadır. REM uykusunun ardından kısa bir uyanma ya da uyanmadan direk 2. evreye geçiş meydana gelir ve döngü bu şekilde devam eder.

 

Hazırlayan: Psikoloji Öğrencisi Özge İlhan

 

KAYNAKÇA

Breedlove, S. M. & Watson, N. V. 2019). Behavioral Neuroscience. Sinauer Associates.

Görsel: <a href=’https://www.freepik.com/vectors/routine’>Routine vector created by pch.vector – www.freepik.com</a>