KADINLAR YUMURTLAMA DÖNEMİNDE NEDEN RİSKLİ DAVRANIŞLARDA BULUNMA EĞİLİMİNDEDİRLER? MENSTRUASYON DÖNGÜSÜ KADINLARIN DÜŞÜNCE VE DAVRANIŞLARINI NASIL ETKİLER?
Kadınlarda östrojen ve progestron hormonları ergenlikle birlikte yaklaşık 9 ile 14 yaşları arasında yükselmeye ve ardından aylık olarak meydana gelen menstrual döngü boyunca dalgalanmaya başlar. Yapılan çeşitli çalışmalar, bu hormonların düzeylerindeki değişimin üreme işlevi dışındaki davranışları da etkilediğini göstermektedir. Menstrual döngünün farklı aşamalarında kişinin duygusal durumu, bilişsel işlevleri ve acıya duyarlılığı gibi çeşitli alanlarda belirgin değişikler meydana gelmektedir (Lazzaro ve diğerleri, 2016; Protopopescu, 2005).
Görsel 1.
Kadınların östrojenin yükseldiği yumurtlama döneminde (görsel 1) risk almaya daha fazla eğilimli oldukları tespit edilmiştir. Yapılan çalışmalarda kadınların yumurtlama dönemleri yaklaştıkça alkol kullanımı gibi sağlık açısından riskli olabilecek davranışlarda bulunma olasılıklarının daha yüksek olduğu görülmüştür (Roberts ve 2016). Lazzaro ve diğerleri (2016), bu dönemdeki kadınların ekonomik kayıplardan daha az kaçındıklarını ve ekonomik anlamda daha fazla risk almaya eğilimli olduklarını bulmuşlardır. Döngünün başlangıcında (foliküler fazda) ve döngünün sonunda (luteal fazda) kadınlar neredeyse erkekler kadar kayıptan kaçınırken yumurtlama dönemlerinde, kadınlar erkeklere göre kayıptan daha az kaçınmış ve potansiyel ekonomik kayıpları tolere etmeye daha fazla istek göstermişlerdir.
Beyin görüntüleme çalışmaları; beynin ödül algılama, uyarılma, karar verme ve duygusal işleme ile ilgili beyin bölgelerinin aktivitesinin adet döngüsü boyunca değiştiğini göstermektedir.
Yumurtlama evresi sırasında beynin ödül sisteminin belirli bölgelerindeki artan aktiviteyle birlikte ödül beklentisine girilmesi ve hazza yönelik davranışlar sergilenmesinin üremeyi arttıracağı yönünde evrimsel bir bakış açısı bulunmaktadır. Ayrıca kişi üremeye yönelik faaliyetler dışında kendini motive edecek farklı arayışlara da girmekte ve örneğin ilaç kötüye kullanımı gibi riskli eylemleri göze daha kolay alabilmektedirler (Dreher ve diğerleri, 2007). Bu aynı zamanda ergenlik dönemindeki diğer risk alma davranışları için de bir açıklama sağlayabilir. Ergenlikle birlikte artan riskli davranışların, hormon seviyelerinin artış göstererek ilgili beyin bölgelerini uyarmasından kaynaklanabileceği düşünülebilir.
Hazırlayan: Psikoloji Öğrencisi Özge İlhan
Kaynakça:
Dreher, J. C., Schmidt, P. J., Kohn, P., Furman, D., Rubinow, D., & Berman, K. F. (2007). Menstrual cycle phase modulates reward-related neural function in women. Proceedings of the National Academy of Sciences, 104(7), 2465-2470.
Lazzaro, S. C., Rutledge, R. B., Burghart, D. R., & Glimcher, P. W. (2016). The impact of menstrual cycle phase on economic choice and rationality. PLoS One, 11(1).
Protopopescu, X., Pan, H., Altemus, M., Tuescher, O., Polanecsky, M., McEwen, B., … & Stern, E. (2005). Orbitofrontal cortex activity related to emotional processing changes across the menstrual cycle. Proceedings of the National Academy of Sciences, 102(44), 16060-16065.
Roberts, B. A. (2016). Ovarian hormones, adhd, risk-taking, & impulsivity. University of Kentucky.
Görseller: <a href=’https://www.freepik.com/vectors/hand-drawn-illustration’>Hand drawn illustration vector created by pikisuperstar – www.freepik.com</a>
https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:MenstrualCycle2_es.svg
