PARTNERE VE ÇOCUĞA YÖNELİK DUYGUSAL İSTİSMAR
Duygusal istismar, fiziksel şiddete göre fark edilmesi biraz daha zor olan istismar türüdür. Kişiler kanıt olarak gösterilebilecek bir fiziksel zarara uğramadan kendilerinin istismar edildiğinin farkında olmayabilirler. Bu türdeki istismar, günlük hayat içerisindeki etkileşimlere yayılmakta ve sanki normal hayatın bir parçası olarak kabul edilmektedir. Ancak duygusal istismarın en az fiziksel şiddet kadar uzun sürebilecek ciddi etkileri vardır (National Network to End Domestic Violence, 2021; Office on Women’s Health, 2021).
Duygusal istismarın ne olduğu ve hangi davranışların duygusal istismara girdiğine yönelik farklı açıklamalar bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), psikolojik şiddet ile kontrolcü davranışları birbirinden ayırmakta ve partner ilişkilerinde görülen duygusal veya psikolojik şiddet göstergelerini; hakaret etmek, küçümsemek, sürekli aşağılamak, bir şeyleri tahrip ederek gözdağı vermek ve korkutmak, zarar vermeye yönelik ya da çocuklarını almakla tehdit etmek şeklinde tanımlamaktadır. Bunun yanında kontrolcü davranışlar ise kişinin aile ve arkadaşlarından izole edilmesini, hareketlerinin izlenmesini, eğitime, finansal kaynaklara, iş olanaklarına ve sağlık hizmetlerine erişiminin kısıtlanmasını içermektedir (World Health Organization, 2012). Bununla birlikte Avrupa Cinsiyet Eşitliliği Enstitüsü (EIGE) daha kapsamlı şekilde bireye psikolojik olarak zarar veren her türlü eylemi psikolojik şiddet olarak tanımlamaktadır. Bu hareketler; baskı kurma, kişinin sosyal çevresinden uzak tutma, iftira atma, taciz veya takip etme olarak örneklendirilebilir (European Institute for Gender Equality, 2016).
“Gashlighting” Nedir?
Psikolojik bir manipülasyon tekniği olan gashlighting, istismarcının eylemlerini reddederek karşısındaki kişiyi aşırı hassas olmakla ve olanları yanlış anladığıyla itham etmesidir. Kişinin kendi zihnini sorgulamasına ve sanki hafızasını kaybetmiş gibi düşünmesine neden olur. Aslında bu, istismarcıların güç ve kontrolünü sürdürmeleri için kullandıkları bir duygusal istismar biçimidir. Böylece kişi anılarının gerçekliğinden şüphe ederken istismarcıyla yönelik bağlılığı artar ve ilişkide kalmayı sürdürür (Office on Women’s Health, 2021).
Tüm bu eylemler kişileri gelecekteki kişisel, sosyal ve ekonomik anlamdaki gelişim fırsatlarından mahrum edebilir. Ayrıca başlangıçtaki duygusal istismarın daha sonradan fiziksel şiddete dönüşme ihtimali de vardır (European Institute for Gender Equality, 2021).
Çocuğa yönelik psikolojik istismar ise çocuğun duygusal gelişimini ve kendine yönelik değer duygusunu bozan davranış kalıplarını içermektedir. Çocuğu sürekli eleştirmek, tehdit etmek, reddetmek, sevgi ve destekten mahrum bırakmak bu davranışlara örnek gösterilebilir (Child Welfare Information Gateway, t.y).
Çocukların gelişimsel olarak incelendiği bir çalışmada; kötü muameleye maruz kalan çocukların kontrol grubuna göre yaratıcılıklarında azalma, daha düşük benlik saygısı geliştirdikleri, uyumsuzluk, anneden kaçınma ve öfkelenme görülmüştür (Egeland ve diğerleri, 1983). Yapılan diğer bir çalışmada ise psikolojik olarak kötü muameleye maruz bırakılan çocuklar cinsel veya fiziksel istismara uğrayan çocuklardan daha fazla bağlanma sorunları, depresyon, akut stres bozukluğu, yaygın kaygı bozukluğu ve kendilerini yaralamaya yönelik davranışlar bildirmişlerdir. Ayrıca psikolojik kötü muameleye ek olarak cinsel ve fiziksel istismarın görülmesinin etkilerin büyüklüğünü daha çok arttırdığı bulunmuştur (Spinazzola ve diğerleri, 2014).
Hazırlayan: Psikoloji Öğrencisi Özge İlhan
Kaynakça
Egeland, B., Sroufe, L. A., & Erickson, M. (1983). The developmental consequence of different patterns of maltreatment. Child abuse & neglect, 7(4), 459-469.
European Institute for Gender Equality. (2016). Psychological abuse. https://eige.europa.eu/thesaurus/terms/1334 adresinden 4 Mayıs 2022 tarihinde alınmıştır.
National Network to End Domestic Violence. (2021, Eylül 8). Emotional and psychological abuse. WomensLaw.org. https://www.womenslaw.org/about-abuse/forms-abuse/emotional-and-psychological-abuse adresinden 4 Mayıs 2022 tarihinde alınmıştır.
Office on Women’s Health. (2021, Şubat 15). https://www.womenshealth.gov/relationships-and-safety/other-types/emotional-and-verbal-abuse adresinden 4 Mayıs 2022 tarihinde alınmıştır.
Spinazzola, J., Hodgdon, H., Liang, L. J., Ford, J. D., Layne, C. M., Pynoos, R., Briggs, E. C., Stolbach, B., & Kisiel, C. (2014). Unseen wounds: The contribution of psychological maltreatment to child and adolescent mental health and risk outcomes. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 6(S1), 18-28.
World Health Organization & Pan American Health Organization. (2012). Understanding and addressing violence against women: Intimate partner violence. https://apps.who.int/iris/handle/10665/77432 adresinden 4 Mayıs 2022 tarihinde alınmıştır.
Görsel: <a href=’https://www.freepik.com/vectors/argument’>Argument vector created by pikisuperstar – www.freepik.com</a>
